Сүлейменова Балқия Абдулбақиқызы, медицина ғылымдарының кандидаты,

денсаулық сақтау ісінің үздігі, «Жоғары медициналық колледж» ШЖҚ МКК арнайы пәндер оқытушысы, Қазақстан

 

АННОТАЦИЯ

Мақсаты: Бұл мақаланың мақсаты – медициналық қызметкердің тәжірибелік қызметінде клиникалық ойлауды қалыптастырудың маңыздылығын көрсету.

Әдіс-тәсілдері: тиісті әдебиет, теориялық негіз және рефлексияны ұштастырған диалектикалық процесс негізінде жазылған шолу мақаласы.

Нәтижелері: медициналық ұйымдарда тәуекел менеджментін жоғары деңгейде ұйымдастыру үшін медицина қызметкерлері клиникалық ойлау дағдыларын меңгеруі міндетті. Клиникалық ойлауды қалыптастыру студенттерді оқытудың алғашқы кезеңдерінен басталуы керек.

Түйін сөздер: клиникалық ойлау, білім беру.

Кіріспе:

Бұл мақалада денсаулық сақтау жүйесінің білім беру ұйымдары студенттерінде клиникалық ойлауды қалыптастырудың негіздемесі берілген. Дұрыс және уақытылы қалыптасқан клиникалық ойлау болашақта жұмыс барысында медициналық қателіктерді болдырмауға мүмкіндік береді.

Медициналық қызмет медицина қызметкерінің жауапкершілігінің құқықтық аспектілерімен ұштасқандықтан, елде халықаралық және отандық тәжірибені жүйелі және тұрақты негізде зерделеуден, медициналық білім беру жүйесіне, денсаулық сақтау жүйесіндегі басқарудың барлық буындарының менеджерлеріне және жұмыс істеп жүрген медицина қызметкерлеріне ғылыми негізделген ұсынымдар әзірлеуден басталатын медициналық қызметтер сапасын қамтамасыз ету жүйесін құру қажет.

Қазіргі жағдайда адам инновациялық технологиялардың қарқынды дамуы нәтижесінде өте қысқа мерзімде дұрыс шешім қабылдауға итермелейтін өсіп келе жатқан ақпараттық ағындардың нысанасына айналады.

Дәл осындай жағдайда медицина қызметкері де жұмыс істеуге мәжбүр, бірақ басқа мамандықтардан айырмашылығы – науқастың өмірі мен денсаулығы көбінесе олардың дұрыс және уақтылы шешім қабылдауына байланысты.

Клиницист дәрігердің жеке тұлғасын қалыптастыру заманауи оқыту технологияларын отандық медицина мектебінің дәстүрлерімен ұштастыру негізінде күрделі, көп сатылы және үдемелі процесс болып табылады. Бірақ сонымен бірге орта буын медицина қызметкері көбінесе науқас төсегінің жанында немесе жедел жәрдем көлігінде жалғыз дұрыс шешім қабылдауы керек екенін ұмытпауымыз қажет.

Клиникалық ойлау – бұл медициналық білімге тұтастық пен толықтық беретін диалектикалық ойлаудың мазмұндық процесі.

Өкінішке орай, медициналық тәжірибеде медицина қызметкерінің кәсіби деңгейінің төмендігіне байланысты, аурудың білікті диагностикасы жүргізілмегендігі нәтижесінде, пациентті дұрыс емдеу және алдын алу қамтамасыз етілмеген жағдайлар бар.

Медициналық қателер проблемасының жаһандық сипатын ескере отырып, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) атқарушы комитеті 2002 жылдың қаңтарында «Денсаулық сақтау сапасы және науқастардың қауіпсіздігі» арнайы қаулысын қарады және науқастардың қауіпсіздігін арттыру стратегиясын бекітті, онда халыққа медициналық көмек көрсету сапасын жақсарту жөніндегі негізгі шараларды белгіледі.

Клиникалық ойлаудың ерекшелігі – диагноз қою кезінде бірнеше маңызды факторларды ескеру қажет. Мысалы, аурудың ағымына аурудың өзі, науқастың денесінің жеке ерекшеліктері, сондай-ақ медициналық көмектің сапасы әсер етеді.

Клиникалық диагноз қою және клиникалық шешім қабылдау кезінде медицина қызметкері пациенттің жыныс-жас ерекшеліктерін, оның кәсібін, тұқым қуалаушылығын, созылмалы аурулардың ауыртпалығын, сондай-ақ ол қай жердің тұрғыны (қала/ауыл) екенін ескеруі керек.

Науқастың жеке ерекшеліктері оған диагностикалық сынақтар мен процедураларды жүргізу мүмкіндігіне де әсер етеді. Мысалы, дәрі-дәрмектерге аллергиялық фонның болуы.

Сонымен қатар науқас ауруының ерекшеліктерін ескеру қажет (жедел процесс немесе созылмалы аурудың өршуі, айқын және айқын емес симптомдар мен синдромдардың болуы және т.б.), басқа ұқсас аурулар арасында дифференциалды диагностика жасау керек.

Аурудың симптомдары ешқашан нұсқаулықта көрсетілгендей толық болмайтынын есте ұстаған жөн. Кейбір жағдайларда диагноз қою үшін құнды белгілер болмауы мүмкін: кейде жедел гепатит сарғаюсыз жүреді. Тіпті қартайған кездегі перитонит тек коллапспен көрінуі мүмкін. Сол жаста септикалық миокардит кейде қызбамен бірге жүрмейді.

ХІХ ғасырдың аяғында пациентті бақылау және оны дәстүрлі схема бойынша зерттеуден тұратын дәрігердің жұмыс стилі дамыды: алдымен сауалнама, содан кейін физикалық тексеру және одан әрі параклиникалық зерттеу.

Бірақ жедел медициналық көмек мамандарын шақырғанда диагноз қою процесі мүлдем басқа жағдайларда орындалады. Кейбір жағдайларда олар науқасты тексеру және шақыру орнында гемодинамика көрсеткіштерін өлшеу негізінде, науқас ес-түссіз, онымен бірге жүретін туыстары болмаған кезде сауалнама жүргізбестен шешім қабылдауға мәжбүр.

Клиникалық ойлауды толыққанды қалыптастыру үшін медицина қызметкерлерінің тәжірибелік қызметінің халықаралық және отандық тәжірибесін пайдалану қажет, ол біздің еліміздің денсаулық сақтау саласындағы сапаны қамтамасыз ету проблемаларын зерделеу жөніндегі ғылыми ұйымда жүйелендірілуі тиіс.

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Собиров М. А. Роль формирования клинического мышления в подготовке врача / М. А. Собиров, О. В. Скосырева, Н. Р. Бабажанова, А. П. Маркушина. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2020. — № 49 (339). — С. 428-432. — URL: https://moluch.ru/archive/339/76048/ (қаралған мерзімі: 17.10.2022).
2. Галиев.Р.Г., Буряков Р.Т., Галиева Э. И. и др. Современные походы в подготовке врачей//Современные тенденции развития педагогических технологий в медицинском образовании. Вузовская педагогика: сборник – Красноярск, 2016.
3. Мингаирова А. Г., Павлинова Е. Б., Власен-ко Н. Ю., Полянская Н. А., Савченко О. А., Киршина И. А., Демченко В. И. Клиническое мышление: проблемы формирования и возможности развития // Медицинский альманах. – 2017. -№ 2. – С. 27-30.
4. Сидорова С.А. Аспекты формирования клинического мышления и личности врача у студентов лечебного факультета старших курсов // Современные проблемы науки и образования. – 2008. – № 4; URL: https://science-education.ru/ru/article/view?id=990.
5. Лихтерман Л. Г. Что такое клиническое мышление. Размышления опытного врача. Медицинская газета № 41 2000г.www.medgezeta.ru.
6. Тетенев Ф.Ф., Бодрова Т.Н., Калинина О.В. Формирование и развития клинического мышления – важнейшая задача медицинского образования // Успехи современного естествознания. – 2008. – № 4. – С. 63-65; URL: https://natural-sciences.ru/ru/article/view?id=9835
7. Соколов И. М., Железнякова Н. А., Лямина Н. П., Гафанович Е. Я. Эволюция мотивации в процессе обучения студентов в медицинском университете и возможности её повышения // Современные проблемы науки и образования. — 2015; URL: http://science-education.ru/ru/article/view?id=17631 (қаралған мерзімі: 04.11.2020).